Z różnych powodów polskie firmy z roku na rok zatrudniają coraz więcej cudzoziemców. Czasem przemawiają za tym oszczędności i niższe koszty, a innym razem brak odpowiednio wykwalifikowanych pracowników w Polsce. Bez względu na przyczynę zatrudnienia obcokrajowców, pracodawca planujący zasilić swój zespół osobami z zagranicy, musi przejść szereg formalności. W artykule przedstawimy, krok po kroku, jak zatrudnić cudzoziemca. W praktyce istnieją różne procedury w zależności od tego, z jakiego kraju pochodzi nasz przyszły pracownik.
Podstawowe pojęcia – jak zatrudnić cudzoziemca?
Artykuł rozpoczniemy od wyjaśnienia kilku podstawowych pojęć i wyliczeń, które mogą zrozumieć procedurę zatrudnienia cudzoziemców:
- Państwa trzecie – kraje, które nie należą do Unii Europejskiej, ani EOG.
- Do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) należą: Norwegia, Islandia, Lichtenstein.
- Do Unii Europejskiej (UE) należą: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Słowacja, Szwecja, Węgry, Włochy.
Zatrudnienie obcokrajowców z państwa trzeciego
Jeżeli planujesz zatrudnić pracowników, którzy są obywatelami kraju nienależącego do UE/EOG, musisz:
- Uzyskać odpowiedni dokument uprawniający cudzoziemca do pracy na terenie Polski, tj.:
- Zezwolenie na pracę cudzoziemca (typ A, B, C, D, E).
- Zezwolenie na pracę sezonową (typ S).
- Wpis do ewidencji oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.
- Podpisać z cudzoziemcem umowę przetłumaczoną na język dla niego zrozumiały.
- Najlepiej od razu uzyskać również nr NIP dla cudzoziemca w Urzędzie Skarbowym.
- Wykonać kopię dokumentu pobytowego cudzoziemca po stawieniu się przez niego do pracy.
- Zgłosić nowego pracownika do ubezpieczenia społecznego (jeżeli forma zatrudnienia tego wymaga).
- Wypełnić obowiązki informacyjne.
Jak zatrudnić cudzoziemca z UE?
W przypadku chęci zatrudnienia obywatela państwa należącego do UE, możesz to zrobić w dokładnie w taki sam sposób jak zatrudniasz Polaków. Jedyne formalności pozostają po stronie cudzoziemca: musi on zgłosić pobyt na terytorium Polski, jeżeli przekracza on 3 miesiące. Zgłoszenia dokonuje w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce pobytu.
Kto może pracować bez zezwolenia na pracę w Polsce?
Musisz wiedzieć, że prawo dopuszcza możliwość pracy cudzoziemca na terytorium Polski bez zezwolenia na pracę lub zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Jeżeli:
- ma status uchodźcy nadany w Polsce,
- udzielono mu w Polsce ochrony uzupełniającej,
- ma zezwolenie na osiedlenie się w Polsce,
- ma zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich w Polsce,
- ma zgodę na pobyt tolerowany,
- korzysta z ochrony czasowej w Polsce,
- jest obywatelem państwa członkowskiego UE albo EOG,
- jest obywatelem państwa niebędącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi (Szwajcaria),
- jest członkiem rodziny cudzoziemca będącego obywatelem UE, kraju EOG, Szwajcarii lub jest zstępnym małżonka tego cudzoziemca, w wieku do 21 lat lub pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka lub jest wstępnym tego cudzoziemca lub jego małżonka, pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka,
- jest osobą, o której mowa w art. 19 ust. 2-3 ustawy z 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin. Dotyczy to cudzoziemców z krajów trzecich w razie zaistnienia szczególnych okoliczności, np. śmierci obywatela UE, rozwodu lub unieważnienia małżeństwa z obywatelem UE.
Zezwolenie na pracę nie jest również wymagane w przypadku obcokrajowców:
- będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub w Ochotniczych Hufcach Pracy (OHP),
- będących studentami studiów stacjonarnych odbywanych w RP – w miesiącach: lipiec, sierpień i wrzesień,
- będących studentami, którzy wykonują pracę w ramach odbywania staży zawodowych, do których kierują organizacje będące członkami międzynarodowych zrzeszeń studentów,
- delegowanych na terytorium RP przez pracodawcę zagranicznego, jeżeli zachowują oni miejsce stałego pobytu za granicą, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, m.in. w celu:
- wykonywania prac montażowych, konserwacyjnych lub napraw, dostarczonych kompletnych technologicznie urządzeń, konstrukcji, maszyn lub innego sprzętu, jeżeli pracodawca zagraniczny jest ich producentem,
- dokonania odbioru zamówionych urządzeń, maszyn lub części, wykonanych przez przedsiębiorcę polskiego,
- montażu i demontażu stoisk targowych, jak i opieki nad nimi, jeżeli wystawcą jest pracodawca zagraniczny, który deleguje ich w tym celu.
Obywatele jakich państw nie potrzebują zezwolenia na pracę w Polsce? Zatrudnienie pracowników z Ukrainy
Ponadto obywatele poniższych państw nie potrzebują zezwolenia na pracę:
- Rosja,
- Gruzja,
- Mołdawia,
- Białoruś,
- Armenia,
- Ukraina,
jeżeli posiadają jeden z tytułów prawnych wymienionych w art. 87 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a także wykonują prace przez mniej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.
Po spełnieniu powyższych warunków, jako pracodawca masz obowiązek złożyć oświadczenie o zamiarze zatrudnienia obcokrajowca w powiatowym urzędzie pracy (PUP) właściwym ze względu na siedzibę Twojej firmy. Zatrudnienie jest możliwe dopiero wtedy, gdy starosta wpisze Twoje oświadczenie do odpowiedniej ewidencji. Następnie musisz pisemnie poinformować urząd pracy o podjęciu lub niepodjęciu pracy przez cudzoziemca.
Jeżeli jednak obywatel powyższych państw wykorzystał już 180 dni pracy w ciągu 12 miesięcy, należy uzyskać zezwolenie na pracę typu A we właściwym Urzędzie Wojewódzkim. To pozwoli na wyrobienie pracownikowi wizy rocznej i przyjazdu do pracy do Polski.
Rodzaje zezwoleń na pracę
Polskie przepisy wyróżniają następujące rodzaje zezwoleń na zatrudnienie obcokrajowców:
- A – dla cudzoziemca wykonującego pracę na terytorium RP na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium RP.
- B – dla cudzoziemca wykonującego pracę polegającą na pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przez okres przekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.
- C – dla cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, delegowanego na terytorium RP na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym.
- D – dla cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium RP, delegowanego na terytorium RP w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym.
- E – dla cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, delegowanego na terytorium RP na okres przekraczający trzy miesiące w ciągu kolejnych sześciu miesięcy w innym celu niż wskazany w typach B-D.
- S – dla cudzoziemca wykonującego pracę sezonową (czyli wykonywaną przez okres nie dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym w sektorach: rolnictwo, ogrodnictwo, turystyka, a także w ramach działalności uznanych za sezonowe zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym w sprawie podklas działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca.
Zezwolenie na pracę sezonową – jak zatrudnić cudzoziemca?
O zezwolenie na pracę sezonową przez cudzoziemca wnioskuje pracodawca, który w pierwszej kolejności:
- Składa wniosek do PUP o wydanie zezwolenia, określając w nim m.in. wynagrodzenie, wymiar czasu pracy, rodzaj umowy itp. Wniosek podlega opłacie w kwocie 30 zł.
- Jeżeli wniosek dotyczy obywatela innego kraju, niż Armenia, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Rosja lub Ukrainy, do wniosku należy dodatkowo dołączyć tzw. test rynku pracy.
Co jest potrzebne oprócz zezwolenia na pracę?
Oprócz zezwolenia na pracę przez cudzoziemca (o które wnioskuje pracodawca), obcokrajowiec musi posiadać tzw. tytuł pobytowy, z którym wiąże się uprawnienie do wykonywania pracy. O tytuł pobytowy ubiega się cudzoziemiec. Do pracy w Polsce uprawnieni są obcokrajowcy, którzy są w naszym kraju na podstawie:
- wizy, z wyjątkiem wizy wydanej w celu turystycznym, ochrony czasowej, przyjazdu ze względów humanitarnych,
- złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy lub stały lub umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej,
- zezwolenia na pobyt czasowy,
- wizy (lub dokumentu pobytowego) wydanej przez inne państwo ze strefy Schengen, lub
- w ramach ruchu bezwizowego.
Kary za naruszenie przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców
Jako pracodawca koniecznie musisz poznać całą procedurę administracyjną, aby wiedzieć jak zatrudnić cudzoziemca. Jeżeli bowiem zatrudnisz obcokrajowca:
- bez ważnej wizy (lub innych dokumentów pobytowych), albo
- bez zezwolenia na pracę (jeżeli jest ono wymagane),
możesz otrzymać grzywnę w wysokości co najmniej 3 000 zł. Twój pracownik również otrzyma grzywnę, w wysokości 1 000 zł.
