Urlop jest jednym z najważniejszych uprawnień pracowniczych. Aby zapewnić czas na regenerację sił pracownika, nabywany jest przez niego corocznie oraz powinien być wykorzystany w tym samym roku. Zazwyczaj to pracownik składa wniosek o urlop, wskazując wybrany termin. Pracodawca natomiast podejmuje ostateczną decyzję o jego przyznaniu. Być może na swojej drodze spotkałeś się z pracownikiem, który nagminnie uciekał od wykorzystania swojego urlopu. W takiej sytuacji większość osób może zadać sobie dość absurdalne pytanie: czy pracodawca może zmusić do urlopu wypoczynkowego? Owszem, jeśliby w ten sposób nazwać jednostronną decyzję o wysłaniu pracownika na urlop wypoczynkowy. Kiedy i dlaczego? Odpowiadamy w dzisiejszym artykule.
Czy pracodawca może zmusić do urlopu wypoczynkowego? – Istota urlopu
Pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Ze względu na charakter urlopu, pracownik nie może w jakikolwiek sposób zrzec się prawa do niego. Wymiar urlopu zależy od stażu pracy pracownika, który wynosi:
- 20 dni na rok kalendarzowy dla pracownika ze stażem pracy poniżej 10 lat;
- 26 dni na rok kalendarzowy dla pracownika ze stażem pracy co najmniej 10 lat.
Pracownik ma prawo skorzystać maksymalnie z 4 dni urlopu na żądanie w ciągu roku, który jest częścią urlop wypoczynkowego. Powinien to zgłosić najpóźniej w dniu, w którym chciałby z niego skorzystać, przed rozpoczęciem pracy. Wówczas pracodawca jest zobowiązany udzielić mu urlopu, w terminie przez niego wskazanym.
Pracodawca powinien sugerować pracownikowi wykorzystanie urlopu wypoczynkowego w roku, w którym nabył do niego prawo, jednak nie może zmusić do tego pracownika. Udzielanie urlopów pracownikom odbywać powinno się zgodnie z planem urlopów lub po uzgodnieniu z pracownikiem – na jego wniosek. Terminy wypoczynku pracowników powinny być uzgadniane z pracodawcą w taki sposób, aby nieobecności nie wpływały na normalną organizację pracy w zakładzie.
Zaległy urlop wypoczynkowy
Co do zasady, pracownik powinien wykorzystać w całości urlop wypoczynkowy w roku, w którym go nabył. Jeśli z jakichkolwiek powodów do tego nie dojdzie, pracodawca jest zobowiązany do wysłania pracownika na urlop do 30 września kolejnego roku kalendarzowego. Co jeśli, jako pracodawca nie udzielisz urlopu w ustawowym terminie?
Czy pracodawca może zmusić do urlopu wypoczynkowego?
Powyżej podkreślaliśmy, że urlop wypoczynkowy ma szczególny charakter. Ze względu na to, że przerwa od pracy służy każdemu, sam urlop jest szczególnie chroniony przez przepisy prawa. Do tego stopnia, że w przypadku urlopu zaległego, pracodawca może przysłowiowo zmusić pracownika do urlopu. Mimo, że może to brzmieć dość komicznie, takie są właśnie fakty.
Czynnikiem wpływającym na ostrożność pracodawców w kwestii udzielania urlopów z pewnością są kary, jakie grożą za działania sprzeczne z przepisami prawa. Za wykroczenie przeciwko prawom pracownika, kara grzywny może oscylować nawet w granicach 30 tys. zł. Oczywiście, na wysokość tej kwoty z pewnością wpływa stopień zawinienia pracodawcy. Co jeśli pracownik nie chce skorzystać z zaległego urlopu?
Pracodawca może zmusić do urlopu wypoczynkowego pracownika, który nie wykorzystał urlopu w roku jego nabycia, a zbliża się termin jego ostatecznego wykorzystania – 30 września roku następnego.
Przed przymusowym wysłaniem pracownika na urlop, warto podjąć kroki, które będą świadczyły, że jako pracodawca umożliwiałeś pracownikowi skorzystanie z urlopu. Niepodważalnym dowodem może być pisemna prośba skierowana do pracownika o wskazanie terminu urlopu, w celu jego udzielenia.
Zaległy urlop a wypowiedzenie umowy o pracę
W przypadku zakończenia współpracy z podwładnym, jako pracodawca masz obowiązek rozliczenia się z pracownikiem z jego niewykorzystanego urlopu. Masz dwie możliwości. W okresie wypowiedzenia możesz albo wysłać pracownika na urlop, albo wypłacić mu ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Czy pracodawca może zmusić do urlopu wypoczynkowego? Podsumowanie
Pracodawca nie ma prawa samodzielnie udzielić pracownikowi bez jego zgody urlopu wypoczynkowego. Wyjątkiem jest sytuacja, w której dokonuje tego w okresie wypowiedzenia lub dotyczy to urlopu zaległego. Jednakże należy zaznaczyć, że w kwestiach spornych – dotyczących wykorzystania przez pracownika zaległego urlopu wypoczynkowego – jednoznaczne rozstrzygnięcie może wydać Sąd Pracy.
