Mianem środka trwałego nazywamy rzeczowe składniki majątku, których przedsiębiorca będzie używać minimum rok, na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkowo, środek trwały powinien być kompletny, zdatny do użytku oraz mieć wartość początkową powyżej 10 000 zł. Nabywając środek trwały, na przedsiębiorcę nałożono szereg obowiązków. Od sklasyfikowania tego składnika majątku, po ustalenie jego wartości początkowej. Niestety czynności te nie należą do najłatwiejszych. Prawidłowo ustalona wartość początkowa środka trwałego uzależniona jest bowiem od wielu czynników, wskazanych w ustawach podatkowych. Z punktu widzenia przedsiębiorcy, jest to bardzo ważna kwestia o znaczeniu praktycznym. Ustalenie wartości środka trwałego ma bowiem wpływ na dokonywane odpisy amortyzacyjne, które obniżają dochód firmy. A dodatkowo, oddziałują na wymiar płaconego podatku dochodowego.
W dzisiejszym artykule zwrócimy uwagę na wszystkie kwestie, o jakich powinieneś wiedzieć w związku z określeniem wartości środka trwałego.
Środek trwały
Środki trwałe związane są z działalnością wielu firm. Stanowią nieodłączną część prowadzenia działalności, przez co rzadko zdarza się, że przedsiębiorca nie posiada w ewidencji środków trwałych jakiegokolwiek składnika majątku. Istnieje kilka kluczowych ustaw, które w różny sposób definiują sam środek trwały. Jednak dzisiejszy artykuł ma przede wszystkim znaczenie praktyczne – dlatego będziemy opierać się środkach trwałych – ale w ujęciu prawa podatkowego.
Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) oraz ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), środkami trwałymi są:
- stanowiące własność lub współwłasność podatnika,
- nabyte lub wytworzone we własnym zakresie,
- kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością;
- maszyny, urządzenia i środki transportu;
- inne przedmioty.
Co istotne, aby wymienione powyżej składniki móc zaliczyć do grona środków trwałych, konieczne jest spełnienie przesłanek, wymienionych we wstępie artykułu. Mianowicie:
- przewidywany okres ich używania powinien być dłuższy niż rok,
- podatnik powinien je wykorzystywać na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością albo
- na potrzeby używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.
Uwaga!
Nie ma jakichkolwiek przeciwwskazań co do tego, aby w ewidencji środków trwałych firmy ujmować również przedmioty, których wartość jest niższa niż 10.000 zł. Przykładowo, w takim przypadku można od takiego zakupu dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego. Ma on charakter dobrowolny, a przedsiębiorca może – ale nie musi z niego skorzystać. Alternatywą jest także ujęcie takiego wydatku bezpośrednio w kosztach firmy.
Jak określić wartość początkową środka trwałego?
Skoro już wiesz, czym jest środek trwały pora na wyjaśnienie, w jaki sposób prawidłowo wprowadzić go do ewidencji środków trwałych firmy. Przedsiębiorca nabywając środek trwały, zobowiązany jest do sklasyfikowania składnika majątku i ustalenia wartości początkowej środka trwałego. Aby wywiązać się z nałożonych przez prawo obowiązków przedsiębiorca powinien więc:
- po pierwsze, sklasyfikować składniki majątku. Schemat klasyfikacji znajduje się w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) na stronie 9. Obowiązek ten ma na celu przede wszystkim prawidłowe ustalanie stawek odpisów amortyzacyjnych.
- po drugie, ustalić wartość początkową środka trwałego. Jak tego dokonać? O tym poniżej.
W momencie przyjęcia do użytkowania danego środka trwałego, istnieje wiele metod ich wyceny. Zależą one bowiem od tego, czy środek trwały:
- zakupiono – wówczas jego wartością początkową będzie cena nabycia netto, czyli cena bez podatku VAT;
- wytworzono w ramach własnej działalności przedsiębiorcy – wtedy wartość początkowa środka trwałego będzie równa kosztowi, jaki poniosło przedsiębiorstwo, aby stworzyć dany środek trwały. Będzie to więc suma kosztów takich jak:
- koszt materiałów wykorzystanych do budowy środka trwałego,
- część wynagrodzeń pracowników, która przypada na czas jaki poświęcili oni na budowę środka trwałego,
- koszty energii oraz
- inne koszty bezpośrednio związane z budową danego środka;
- otrzymano jako aport lub darowizna – w takim przypadku nie można wykorzystać ceny zakupu, gdyż środek mógł być kupiony dużo wcześniej lub był używany – a więc jego wartość nie jest równa cenie zakupu. W takiej sytuacji wykorzystuje się wartość rynkową z dnia nabycia (czyli cenę, za jaką można by obecnie sprzedać dany środek na rynku). Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.
Podane powyżej możliwości to tylko część z możliwych. Na potrzebny niniejszego artykułu skupiliśmy się na wyjaśnieniu jedynie tych najczęściej stosowanych w praktyce.
Amortyzacja środków trwałych
Ustalona wartość początkowa środka trwałego jest bardzo istotna, ponieważ stanowi podstawę do naliczania odpisów amortyzacyjnych. Natomiast sama amortyzacja na gruncie prawa podatkowego oznacza rozłożenie w czasie kosztów związanych z wprowadzeniem do jednostki określonych składników majątku. Pozwala zaliczyć do kosztów elementy majątku, będące kosztem uzyskania przychodu. W rezultacie jesteśmy w stanie obniżyć swój dochód – i tym samym wymiar płaconego podatku dochodowego.
Ustawodawca wprowadził szereg obowiązków prawnych, których niedopełnienie powoduje niemożliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych, co wywołuje poważne skutki podatkowe, mogące mieć ogromne znaczenie dla danej jednostki, stąd znajomość prawidłowych zasad amortyzacji podatkowej należy do podstawowych elementów prowadzenia działalności. Jednakże to temat dość obszerny oraz szczegółowy, nadający się na kolejny artykuł.
