Prowadzenie działalności gospodarczej to nie tylko osiąganie dochodów, ale także szereg kosztów koniecznych do uzyskania przychodu. Mówiąc w tej kategorii fachowym językiem księgowym, wśród kosztów, jakie każda firma ponosi, wyróżnia się koszty stałe i zmienne. Mimo że intuicyjnie każdy może zdawać sobie sprawę z tego, jakie wydatki składają się na każde z nich, w dzisiejszym artykule przyjrzymy się tej kwestii nieco bliżej.
Zapraszamy do lektury wpisu, z którego dowiesz się:
- Co to są koszty zmienne i jakie wyróżniamy ich rodzaje?
- Czym są koszty stałe?
Poniższy artykuł z pewnością okaże się przydatny dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z prowadzeniem własnej firmy.
Koszty zmienne
Cechą charakterystyczną kosztów zmiennych jest fakt, że są one bezpośrednio związane z produkcją. Aby stało się to dla nas zrozumiałe, warto przedstawić to w następujący sposób:
- Do najczęściej wymienianych kosztów zmiennych zalicza się towar i materiały konieczne do wyprodukowania danego produktu, nakłady na surowce, energię czy wynagrodzenia za przepracowane godziny dla pracowników.
- Koszty takie zmieniają się wraz ze zmianą wielkości produkcji lub usług świadczonych przez dane przedsiębiorstwo. Oznacza to, że im większa jest skala działalności firmy, tym większe generuje ona koszty zmienne.
- Na zmianę wielkości kosztów zmiennych będą miały zatem wpływ decyzje krótkoterminowe. Na przykład podjęcie przez firmę nowego zlecenia czy realizacja konkretnego projektu. W trakcie ich realizacji przedsiębiorstwo będzie generowało koszty zmiennie, które po ich zakończeniu ustaną.
Uwzględniając sposób przyrostu takich kosztów, wyróżnia się następujące podkategorie kosztów zmiennych:
- proporcjonalne – przyrost kosztów zmiennych jest proporcjonalny do zwiększenia produkcji, np. koszty wynagrodzenia pracowników pracujących na akord;
- progresywne – wraz ze wzrostem produkcji następuje wzrost kosztów zmiennych, np. wynagrodzenie za nadliczbowe godziny pracy;
- degresywne – koszty zmienne maleją wraz ze wzrostem produkcji, np. niższa cena materiałów niezbędnych do produkcji przy zamówieniu większej ilości;
- regresywne – wraz ze wzrostem produkcji jednostkowy koszt produkcji maleje w szybkim tempie (np. koszt ogrzewania sali kinowej jest mniejszy dla większej ilości osób w pomieszczeniu niż dla jednej osoby).
Czy koszty zmienne mogą wynieść zero w danym miesiącu?
Pytanie to dość często budzi wątpliwości w praktyce, jednak istnieje na nie prosta odpowiedź oraz logiczne wyjaśnienie. Aby wytłumaczyć to w jak najprostszy sposób, posłużymy się stosownym przykładem.
Przykład
Firma produkująca krzesła każde przyjęte zlecenie realizowała w ramach jednego miesiąca. Taką objęła politykę firmy. Z powodu braku zamówień w czerwcu, w tym miesiącu nie wyprodukowała żadnego produktu. W konsekwencji nie poniosła ona żadnych kosztów realizacji zleceń, dlatego wynoszą one zero. Wówczas w miesięczne koszty wpiszą się jedynie koszty stałe, o których poniżej.
Definicja kosztów stałych
W przeciwieństwie do kosztów zmiennych, koszty stałe nie zmieniają się wraz ze zmianą wielkości produkcji. Są one niezmienne w szerokim okresie czasu, jednak nie oznacza to, że ich wartość zawsze będzie taka sama. Wpływ na koszty stałe ma w znacznej większości przypadków nie zmiana w wielkości produkcji, a warunki makroekonomiczne. Mogą być to przykładowo: zmiana technik stosowanej technologii w danym przedsiębiorstwie, zmiana jego organizacji czy wymiana urządzeń i maszyn na bardziej energooszczędne. Do kosztów stałych możemy zaliczyć:
- odpisy amortyzacyjne maszyn,
- ubezpieczenie maszyn czy nieruchomości,
- czynsz za najem budynku/lokalu.
Przykład
Firma produkująca krzesła znacznie poszerzyła swój zakres działalności, w związku z czym konieczne okazało się wynajęcie dodatkowej hali produkcyjnej, w której produkowane będą stoły. Czynnik ten wpłynął na wzrost kosztów związanych z wynajmowaniem lokali/budynków, czyli koszty stałe firmy wzrosły.
Podsumowanie – koszty stałe i zmienne
W ramach podsumowania teorii związanej z kosztami stałymi i zmiennymi, poniżej przedstawiamy krótki przykład wraz z wyjaśnieniem.
Przykład podsumowujący
Skoro powyższe przykłady dotyczyły przedsiębiorstwa produkującego krzesła, bądźmy konsekwentni. Nasza firma ponosi w danym miesiącu następujące koszty, które są związane z:
- amortyzacją maszyny (np. frezarka do drewna),
- zużyciem materiałów potrzebnych do produkcji krzeseł (np. płyty drewniane, kołki, klej stolarski),
- kosztem energii elektrycznej w hali produkcyjnej.
Które z powyższych zaliczmy do kosztów stałych, a które do kosztów zmiennych? Mamy nadzieję, że odpowiedź jest dla Ciebie prosta. Kosztem zmiennym będzie zużycie materiałów potrzebnych do produkcji krzeseł, ponieważ koszt ten zależy od ilości zleceń, czyli wyprodukowanych produktów. Natomiast kosztem stałym firmy będzie amortyzacja maszyny, a także koszt energii elektrycznej w hali produkcyjnej.
Mamy nadzieję, że, po przeczytaniu tego artykułu, kwestia rozróżniania od siebie kosztów stałych i zmiennych nie będzie przysparzać żadnych wątpliwości.
